Cặm cụi mãi mới cuốc được từng này. Mời ai quan tâm đọc cho vui ạ! Ảnh minh họa lấy trên mạng của nhà thơ trẻ Hoàng Anh Tuấn
Bà nội bảo đường
vào bản của bà hồi ấy bé như dải võng mảnh vắt ngoằn ngoèo qua núi đồi thâm u rậm
rạp. Cắt ngang chỗ lõm nhất ấy là dòng suối Nưa mải miết đêm ngày, len lỏi chảy
qua những hòn cuội gồ lưng lên kêu róc rách. Cây cối la đà, xanh um che khuất những
hõm nước lặng, lạnh ngắt đây đó hoắm sâu vào vách đá bí hiểm. Trong số hang đó có
nơi trú chân của phân đội vũ trang tuyên truyền 99. Đi dưới lòng suối chẳng mấy
khi nhìn thấy mặt ông giời, chỉ toàn sương mù mờ ẩm ướt, chim muông ríu ran hót
kêu, chạy nhảy.
-99! Nghe quen quen. Nơi 100 ông thoát ly
thì 99 ông hai vợ đúng không ạ?
-Bậy quá! Ông nội ngừng tay vót nan chép miệng.
Thôi để bà kể tiếp đã đi.
-Xế trưa hôm ấy,
nhận tin cấp báo, ta đi ngay ra suối Nưa, chỗ âu nước mạn trên thác, xanh trong
ngằn ngặt. Nhìn xuống dưới qua làn bọt nước tung lên trắng xoá chỉ thấy vài ba bà
già trần lưng ngồi nghỉ trên bờ bên các cù lở lăn lóc chất đầy rau quả. Đã bắc
loa tay định gọi thì một thằng giai bất ngờ nhô người nhoài lên hòn đá sát nơi
ta đứng. Ta giật thót mình rồi bật cười ngặt nghẽo. Giống quá. Hai quả bòng non
phơi khô xuôn dây buộc vào ngực nẩy tưng tưng dưới làn áo cóm trắng dấp dính ướt
như muốn bật hàng khuy bướm bạc. Anh Nhạ! Ta reo lên khe khẽ. Anh cao, mỏng mình,
da trắng như gái bản; đặc biệt nhất là hai bên khoé miệng lúc nào cũng tươi còn
có lúm đồng tiền nữa. Có lẽ cái miệng biết nói giỏi nên bộ đội chủ lực phái anh
sang làm bộ đội du kích. Mấy anh ở lẫn cùng dân bản, dạy người ta cất giấu lương
thực, đặt bẫy rào bản hay chạy trốn lên rừng sâu để không bị bắt lính, đi phu. Bảo
họ cùng nhau nhất quyết không đưa vợ con về làm con chó canh quanh đồn giặc. Đại
loại thế, mí lại dạy bắn súng cho du kích các bản nữa. Dạy suông với súng thôi,
hứa khi nào gặp địch càn thì cho bắn đạn thật, mục tiêu thật một thể, làm ta
mong nhiều lắm. Vừa vấn khăn trên mớ tóc giả, anh bảo nay chị em ta làm con chim mồi đấy. Rồi hạ giọng dặn thế thế, ta giẫy nẩy
lên, nhỡ nó làm thật thì chết tao à?
Bỗng có tiếng cú ám hiệu rúc lên, lát sau tiếng
giầy lộp cộp khua xuống dốc, tiếng xì xồ ngày một rõ. Dưới thác mấy bà già nháo
nhác lủi vào mép suối, trốn vào rừng. Anh Nhạ đợi nhìn rõ bọn chúng lội suối mới
khoác cù lở lên vai, dắt tay ta chạy. Được vài bước giả vờ vấp rơi củ lở, (thả)
con vịt xổ lồng bay ra kêu quạc quạc. Đoành! Tiếng nổ đanh xé làm ta giật thót
tim, chim muông hốt hoảng bay tán loạn. Tiếng cười hô hố, tiếng quát tháo, tiếng
huýt gió lẫn tiếng lội nước rào rào như trâu đầm gấp gáp phía sau. Anh Nhạ nắm
chặt tay, nhìn thật sâu vào mắt ta khẽ nói nhưng rành rọt: Bình tĩnh nhé! Rồi biến
mất hút. Ta sợ quá, kêu ầm lên, vừa khóc vừa lồm cồm nhỏm dậy bò ngược suối.
Run quá, tim đập thùynh thụych như trống đám ma. Vấp ngã dúi dụi, vãi cả đái.
Tiếng chân sải nước sầm sập. Tiếng gió vồ hụt sát sạt sau lưng. Tiếng chửi xì xồ.
Rồi thằng tây như con ngựa bạch đã vồ được chân ta, lúc ta ngã sóng soài. Nó cười
khùng khục. Tiếng thở hồng hộc sát bên tai phả mùi hôi hám như ngựa đẻ làm ta
muốn oẹ. Bàn tay lông lá chạm vào da thịt ta rờn rợn, lúc chạy cái áo đã văng đâu
mất.
- Mẹ ơi!
Ta vùng vẫy thét
lên.
Lúc gian nguy
nhất ai cũng bất chợt thốt lên như thế, nhưng ta thì bỗng thấy mẹ đau quằn quại
trong vòng vây lông lá đen thui, sàm sỡ hối hả của quỷ dữ.
-Mẹ ơi!
Nước mắt ràn
xuống môi mặn chát.
Thương tiếc mẹ
ta quá chừng!
Trận càn năm
trước, lần đầu tiên bản Háng của ta biết giặc dã man rợ đến nhường nào. Lửa cháy
ngút trời, đạn nổ chát chúa, khô khốc. Tan hoang nhà cháy, cây đổ, cháy nổ bùm
bụp. Tiếng rống của trâu bò lợn gà bị giết. Tiếng khóc thảm thiết, thê lương của
người già, con trẻ lẫn tiếng cười nói khả ố, tiếng quát nạt, chửi bới lẫn tiếng
roi vọt của bọn tây. Mãi chạng vạng tối không nghe động tĩnh gì nữa, tưởng yên
rồi, bố mẹ dắt ta lần về bản mong kiếm cái bỏ bụng. Suốt cả ngày chui lủi dưới hang
đất như con dúi đã có gì cho vào mồm đâu. Không ngờ gặp ngay quỷ dữ. Thằng tây đen
xì, bế thốc ta lên vắt vai, giữ một tay cứng như kẹp sắt, mặc ta gào thét, quẫy
đạp, tay kia kéo lê khẩu súng loẹt quẹt trên đất. Mẹ ta nhanh như cắt giật lấy
cây súng, bảo bố chạy đi. Thằng quỷ phải vứt ta xuống để giằng co với mẹ. Chỉ
chờ có thế, bố ta quặp luôn lấy con gái yêu lăn ào xuống vực. Hai bố con nằm dưới
thung nghe thấy tiếng gào thét phẫn uất, biết điều gì đang xẩy ra với mẹ. Mắt ông
vằn đỏ, hai bàn tay hết giơ lên lôi giật tóc lại giận dữ đấm xuống đất tróc cả rễ
cây lên mà cào cấu. Hôm sau, trong rừng sâu bố con ta tìm thấy mẹ tím ngắt, co
quắp trong váy áo toang hoàng, lấm láp. Cục máu đọng cùng dãi xanh sều khô nơi khoé
mép, hàm răng ngậm chặt miếng lá ngón nhai dở. Bố run run cúi xuống, lập cập quờ
tay vuốt cặp mắt mẹ còn trợn trừng. Ta đứng như trời trồng, răng cắn môi tứa máu,
từ trong ngực uất nghẹn thốt lên con thề sẽ trả thù cho mẹ.
Năm ấy ta 12 tuổi, giai bản nhiều thằng muốn bắt
ta làm vợ.
Người yêu tôi gục
đầu vào vai bà, mắt đỏ hoe, thút thít nấc lên.
-Nín đi cháu dâu. Bà âu yếm quài tay ra
sau vỗ về, móm mém: Là vợ lính thì phải cứng cỏi
mạnh bạo lên chứ!
Thế hệ 8x chúng tôi ngại học những môn xã hội,
nói gì đến sử, bởi chúng ít giúp mình kiếm công ăn, việc làm trong thời buổi học
càng cao, càng dễ thất nghiệp; còn lứa 9x như em thì…bói cả trường, may có vài
ba mống còn thiết tha môn học không bắt buộc thi này. Chuyến thăm quê nội ngoại
của tôi trước ngày chúng tôi quyết định về
ăn chung bát, ở chung nhà càng có ý nghĩa thiêng liêng hơn là vì thế.
- Ờ nhể! 3 đời ông cha con mình đều lính lấy
nhau rồi. Cứng rắn lên cháu dâu để nghe
bà kể tiếp đi đi.
-
Tôi kể đến đâu rồi hở ông?
-
Thì cái đoạn
ác liệt nhất mà tôi vãi cả c. ra quần ấy!
Bà nội lại hào hứng kể:
-Đoành! Ớ ợ!
Tiếng súng nổ, tiếng rống như bò bị cắt cổ cùng tiếng giẫy giuạ ùng ục trong nước.
Thằng tây đang xấn xổ giằng xé váy ta thoáng sững người nhổm lên ngó. Lập tức ta
cong người bật dậy, rút con dao lá mía giắt cạp váy chĩa ra luôn về nó. Cùng lúc
đó tiếng quát dõng dạc:
- Luviê lơ-măng!
( Giơ tay lên!)
Vụt đứng lên từ
đám rau cải xoong, anh Nhạ hướng nòng súng còn khét lẹt mùi thuốc vào ngực nó kèm
tiếng kéo quy lát rốp xoạch. Thằng tây bủn rủn giơ tay quá đầu, khuỵu gối xuống,
mặt bạc phếch với đôi mắt kinh hoàng. Anh Nhạ nói mấy câu tiếng Pháp và chỉ xuống
dưới cách đó dăm bước, nơi thằng đồng bọn nửa chìm nửa nổi đang rên ư ử, khiến
nó dập đầu lạy như bổ củi. Đoạn anh đưa súng cho anh Xôn ( ông nội các cháu đây
này) mới lao đến hỗ trợ, rồi rút phăng thanh kiếm giắt thắt lưng ra, gại gại đầu
mũi cong nhọn hoắt vào ngực nó lờm xờm lông lá, vạch thành nét vẽ máu kéo xuống
bụng. Nó ngửa bộ mặt đầy lông lên giời lắp bắp gì không rõ, lại thấy anh Nhạ túm
lấy tóc ngôi nó lôi lên, xẻo ngang một phát sợt da đầu trắng hếu, cầm dứ dứ trước
mặt nó. Nó gật lia lịa rồi run rẩy đứng dần lên, chưa dám tin mình còn sống, vẫn
cụp mặt, lòng khòng bò lùi đến chỗ thằng trúng đạn, hì hục xốc nó truội lên,
truội xuống...
Ông nội vừa
nâng chén rượu thóc Hang Trú nhắp ngụm nhỏ khà một tiếng, gật gù: Khó khăn nhất của đời một thằng lính là vượt
qua nỗi sợ lần đầu nhằm vào Người mà
bóp cò. Hôm ấy ông… phọt pịa.(*) Thật đấy. Khơ Khơ! Cháu dâu,
cháu giai ông thông cảm nhá!
Ông
nội ngửa cổ tu nốt, rồi lại rót cho mình chén nữa, thong thả góp chuyện:
-Trai Mường Phù Yên xưa, ai chả bắn giỏi. Ông
cũng vậy để săn kiếm con gà, con chồn, trên rừng, con chiên, con quất dưới sông
đành là một nhẽ. Còn để oai với giai Thái, giai Mông… lúc giữ đất, giữ mường và
cả giữ những đứa con gái nữa chứ. Nhưng giơ súng bắn vào người thì…quả đây là lần đầu. Rủn tỷ quá. Lạnh từ trong bụng rét ra
tay, mà mồ hôi từ đầu, từ trán vã ra, ròng xuống mắt cay xè, răng va nhau lập cập.
Ôi! Cái khẩu súng săn quen thuộc của của bố ta để lại, xưa nay ta chỉ giương
lên rê vào chỗ nào mình thích là bòm chưa bao giờ sảy, xương thú có hàng đống
mà sao hôm nay bướng bỉnh?Dường như thấy ta luống cuống, hồi hộp, anh Nhạ bảo đếm
đi, khi nào anh hô mới được bóp cò…
Cái thằng tây đen tay lăm lăm súng lì lợm bước
từng bước dài, đầu còn ngoảnh ngang nghiêng ngó, chứ không hau háu vất súng đi
như thằng tây trắng chạy trước. Chắc biết ông chưa lấy đường ngắm được nên anh
Nhạ hô nhằm vào ngực cho chắc ăn. Ông đã tỳ chặt vào hõm vai, mà súng cứ rung bần
bật không sao áp má.
-Một ! Hai !
Ba ! Bắn ! Khẩu lệnh nhỏ chắc như đanh đóng vào gỗ ruối.
Ui giời! cú nín thở nặng như đá đè ngực được
hất ra. Hai phát đạn nổ cùng một lúc. Thằng tây đen nhẩy dựng lên rồi đổ vật xuống
nước. Thằng đồng bọn đứng trông chừng phía sau nó quay đầu cắm cổ chạy thục mạng.
Sướng không tả được.
Ông lại tự thưởng
cho mình chén nữa. Khà khà! Sướng đến giờ. Các cháu ạ Nhưng phát đạn bắn
gần, phá một hốc như cái bát ở lưng nó còn phì phì bọt lẫn máu đỏ lòm chính là
của anh Nhạ, súng săn đạn ria của ông không phá được thế. Nhưng anh Nhạ nhất
quyết bảo đó là thành tích của ông. Không sao, quan trọng nhất sau lần ấy, ông
giết tây không cảm thấy thấy ghê tay chút nào nữa.
-
Thế bà có
sướng như ông không hở bà ? Tôi vô lễ hỏi cắt ngang.
-Không! Không đâu cháu giai ạ! Ta ấm ức lắm, có dịp ngon thế mà không trả thù
cho mẹ được. Rửa nhục cho ta nữa chứ. Nó giằng xé cào cấu váy xước cả chân cẳng
đây. Vết răng quỷ nhằn nhằn trên mặt, trên cổ ta nữa này, tởm lợm đến bao giờ mới
sạch. Trời ơi! Sao anh Nhạ lại thả cọp về rừng? Muông thú bị thương bao giờ
cũng dữ tợn hơn huống chi thằng giặc. Nó quay lại trả thù thì còn ác nhiều lắm!
Chi bằng đánh rắn phải đập nát đầu…Nghĩ vậy,
ta phăm phăm bước tới chỗ hai thằng tây đang tha lôi nhau ì ạch. Nhưng vừa vung
dao lên thì anh Xôn đã chộp lấy cổ tay
ta, đoạt ngay lấy. Anh Nhạ nghiêm mặt: Lính cụ Hồ không giết tù hàng binh!
*
Mối tình của chúng tôi giản dị như ốc vít với
bu lông.
Tốt nghiệp
khoa công trình, trường đại học kỹ thuật quân sự, tôi được điều về đội kinh tế
quốc phòng, đóng quân ở huyện nghèo vùng sâu Sốp Cộp, đã bốn năm mà chưa hề bị
ai hớp mất hồn cả. Công việc cuốn hút đã đành, cái chính là tôi ngại chuyện đằng
đẵng xa nhà chồng nơi, vợ nẻo; lúc tắt lửa tối đèn hay con cái ốm đau. Mọi thứ đều
chất lên đầu vợ, tội lắm. Suốt thời niên thiếu tôi sống cùng mẹ trong gian lán
tập thể của tỉnh đội dựng tạm cho, ngóng bố đỏ mắt hết Mèo Vạc, Hà Giang lại
tít tận bên Lào, tôi thấu hiểu và cảm phục những người vợ lính.
Cuối buổi giao
lưu văn nghệ kết nghĩa giữa đoàn thanh niên tỉnh đội Sơn La với sinh viên trường
Đại học Tây Bắc có tiết mục tếu “ Nếu - Thì” cứ ngỡ nhàn nhạt, tôi lấy giấy ghi
đại ” Tôi là Lính” rồi bỏ vào thùng cho có lệ. Ai ngờ vui phết. Ngẫu nhiên thôi,
ví như bên nam ước nếu anh chưa có vợ; gặp ngay lời thưa của cô nữ chanh chua “thì em hẹn anh kiếp sau.”…khiến hội trường
cười nghiêng ngả. Lời ướm nếu ‘Tôi là Lính” xướng lên 2 lượt tôi cảm thấy nó cộc cộc, quê quê thế nào,
nên vẫn nấn ná. Xướng lần 3 mới miễn cưỡng đứng dậy rồi nhanh nhẹn bước lên sân
khấu trong tiếng ồ rân rân của phái nữ: Chuẩn men! Nam tính quá!
- Sao thế nhỉ?
Thượng úy còn là lính à?
Em Xi ( MC)
cũng hỏi ỡm ờ vậy.
-Vâng ! Chào
các bạn. Tôi là Lính. Đinh Công Lính. Tên cúng cơm cũng là tên thường gọi. 28
tuổi. Có 2 con ( giơ 2 ngón tay hình chữ V khá sành điệu) mà chưa được ai cho gửi
rể. Báo cáo hết!
Bỏ tay nọ, giơ
tay kia chào tạo dáng khá hài hước. Ấy là sau này em bảo thế. Yêu cái dáng ngồ
ngộ của tôi như củ khoai đặt giữa ổ bánh mỳ từ giây phút ấy.
- Chính xác!
Thật như đếm! Thật như Lính! Hết ý! Tiếng
vỗ tay ràn rạt.
Phía đối diện,
cô gái emxy ( MC) thướt tha trong bộ áo dài xanh nõn chuối cũng khôn khéo miệng
vừa nói vòng vo, tay vừa khuấy lộn rất dẻo các tờ còn lại trong thùng, chọn rồi
gỡ ra, lướt mắt mỉm cười đọc to, rõ to: “ Em là Ngần mà không ngại theo anh”
Hay ! Hay quá phải không các bạn? Xin một tràng pháo tay!
Và vỗ tay.
Em bẽn lẽn đứng lên. Tôi, sao lúc này bỗng nhắng
thế cơ chứ, chạy vội xuống đỡ tay, sánh vai em thanh thoát bước lên. Có lẽ, chương trình tôi là chiến sỹ trên TV ngấm
vào máu, giờ mới được dịp phát tiết hay sao mà tôi trở nên hoạt bát, ga lăng thế
không biết.
Em tên Ngần thật.
Biết em từ ấy,
thi thoảng điện thăm nhau, lương vương đôi chút thôi chứ hơn trăm cây số dễ gì
muốn là gặp được. Mãi đến hôm đón đoàn trí thức trẻ tình nguyện vào nhận công
tác, không ngờ có em. Vừa nhác thoáng thấy, tim tôi đã như muốn nhảy khỏi nơi cư
trú. Em bộc bạch, về quê, em chắc suất làm máy may công nghiệp quá, như các chị
em ở làng chẳng ai học hết phổ thông thôi. Tiền đâu chạy được vào đâu? Buồn lắm
phải không anh? Vả lại, em cũng muốn thử sức mình ở nơi khó khăn. Từ hôm ấy, (
em đỏ mặt, khẽ khàng ) em cứ ước mong được quân đội các anh tuyền dụng.
-
Có muốn làm vợ lính ở luôn đây không nào, anh làm
mối cho!
Cả hai đỏ mặt.
Dường như ai cũng nghĩ thầm: ốc đòi mang cọc cho rêu. Nhìn nhau cười phá lên, lòng
trào dâng niềm vui phơi phới, lạ chưa từng thấy.
Tôi quân kỹ
thuật, em dân kinh tế, làm việc khá ăn ý với nhau trong việc xây dựng và thực
hiện dự án phát triển nông thôn mới trên địa bàn được phân công, và cảm thấy…
như ốc vít với bu lông, không muốn / không thể thiếu nhau, kể cả trong ý nghĩ.
*
Bà tôi tuổi đã
80, dáng đi vẫn thảng thớm, nhanh nhẹn và làm lụng không ngơi tay, bà biết xe
lanh, nhuộm chàm, dệt váy như gái Mông; lại cả nấu rượu, thêu thùa như đàn bà
Thái. Từng ở sườn dãy U bò cao ngất hoang sơ rồi theo ông tôi bươn bả dọc sông Đà,
bà tôi không nhớ hết mình đã bao lần dựng tổ ấm ở những đâu nhưng ký ức rớm máu
trái tim thiếu nữ thì không bao giờ quên được. Bà nói nhiều về anh bộ đội vũ
trang tuyên truyền chiến khu 99 ( Trước lúc bị lộ gọi là Pắc Pắc) năm xưa với lòng
cảm phục pha lẫn thương yêu đến nghẹn ngào.
Bà chầm chậm lục
trong rương lấy cái hộp gỗ nhỏ, do ông nội đẽo gọt công phu tặng bà hơn 60 năm
trước rồi mở ra. Vẫn phảng phất thơm hương Pơ mu. Một tấm ảnh đen trắng( lụa)
khổ 4x6 đã ố vàng được bà ngắm rất kỹ trước khi đưa cho chúng tôi xem. Trái tim
bà đã trao cho người này.
-Úi! Ông nội
cháu. Bà ơi! Ông nội cháu đây thật mà! Hu hu! Ông ơi! Hai tay Ngần run run áp tấm
ảnh vào ngực, ngửa khuôn mặt đầm đìa lên nức nở. Ông bà tôi sững sờ rơm rớm theo. Tôi lặng lẽ đứng yên
để mọi được khóc cho nhẹ lòng.
( Còn nữa)
08/7/2016
(*) Nghĩa bóng : Vãi cả c.
non
